موسس نخستین مدرسه دخترانه در ایران که بود؟ قسمت دوم

با همه اين احوال، فعاليت مدرسه دوشيزگان، يك ماه بيشتر نپاييد. هنگامي كه مجلس را به توپ بسته بودند، يكي از روحانيون كه در شاهزاده عبدالعظيم سر منبر رفته و فرياد زده بود: «واشريعتا كه مملكت مشروطه شد.» روزي هم فرياد زد: «بر آن مملكت بايد گريست كه در آن دبستان دوشيزگان باز شده است. مردم هم زار زار گريستند و آقاي سيد علي شوشتري ورقه اي چاپ كرد كه عنوانش از اين قرار بود «اين دبستان دوشيزگان كه بي بي خانم افتتاح كرده است. اين زن مفاسد دينيه دارد، در منزلش تار مي زنند و خانه اش اجتماع هنرمندان است.» اين تكفير نامه را دم واگن هاي اسبي ورقه اي يك شاهي فروختند، مردم هم خريدند و مخالفت ها آغاز شد. كار مخالفت با اين مدرسه آن قدر بالا گرفت كه گروهي از سنت گرايان در صدد ويران كردن مدرسه برآمدند. مشروطه خواهان و نمايندگان مجلس شوراي ملي از بيم تبديل شدن مخالفت با دبستان دوشيزگان به يك بحران سياسي، به مقابله با مخالفان بر نيامدند. آنها اميدوار بودند كه مخالفت ها به تدريج كاهش يابد و شرايط براي بازگشايي مدرسه در آينده فراهم شود. «بي بي خانم» براي يافتن علل مخالفت ها، به ديدار وزير معارف وقت «مخبر السلطنه هدايت» رفت. وزير در پاسخ به شكايت او توصيه كرد: «صلاح در اين است كه مدرسه تعطيل شود.» بي بي با خشم جواب داد: «اگر شما كه وزير هستيد نمي توانيد اين مدرسه را نگه داريد، من با لچكم نگه مي دارم» اما موفق نشد و سرانجام «دوشيزگان» پس از تقريبا يك ماه فعاليت در اواسط ربيع الاول 1335 هجري قمري تعطيل شد. اما تعطيلي مدرسه و تبليغات عوام فريبانه مخالفان، موجب دلسردي اين زن نشد و مبارزه براي بازگشايي مدرسه را آغاز كرد. سرانجام با حمايت برخي از مشروطه خواهان، اين تلاش ها به ثمر نشست و «دوشيزگان» بار ديگر پس از يك سال تعطيلي در پانزدهم ربيع الاول 1326 فعاليت خود را آغاز كرد. تا جايي كه منابع تاريخي نشان مي دهند، مدرسه دخترانه ديگري كه در اين دوره تاسيس شد، «مكتب دختران» نام داشت. اين مدرسه در روز 16 ربيع الاول 1326 افتتاح شد و از جمادي الاول همان سال فعاليت خود را آغاز كرد. در اين مدرسه، بر خلاف دبستان دوشيزگان، ادبيات فارسي، تاريخ ايران جغرافي و حساب آموزش داده نمي شد و محتواي مطالب آموزشي، عموما اخلاقي و تربيتي بود. موسس اين مدرسه، مردي به نام «محمد آقا» بود و تمام كاركنان مدرسه، از مدير و ناظم و معلمين، همه از طايفه زنان بودند. «محمد آقا» محافظه كاري را تا به آن جا رسانده بود كه در «اعلان» نام نويسي مدرسه، تاكيد كرده بود «حتي طفل شش ساله ذكور حق دخول به مكتب را نخواهد داشت.» پس از گذشت حدود يك قرن از بازگشايي اين دو مدرسه، هنوز اطلاع دقيقي در مورد بسته شدن و توقف فعاليت هاي آنها وجود ندارد. اما احتمال دارد كه كودتاي محمد علي شاه و به توپ بستن مجلس شوراي ملي كه بيست روز پس از آغاز به كار «مكتب دختران» به وقوع پيوست، فعاليت اين مدرسه و دبستان دوشيزگان را متوقف كرده باشد. مرگ بي بي در سال 1300 هجري شمسي، اتفاق افتاد. پس از اين حادثه تا تاريخ 1322 هجري شمسي، ساختمان مدرسه دوشيزگان به شكل سابق خود باقي مانده بود. اما در اين تاريخ، بازماندگان، ساختمان را به 35 هزار تومان فروختند و بخشي از تاريخ ايران هم با آن به فروش رسيد. امروز، همه بچه هاي بي بي خانم، از اين جهان سفر كرده اند ولي نواده هايش هنوز مي توانند خاطراتي از آن دوره را بازگو كنند. «مه لقا ملاح»، «رييس جمعيت زنان مبارزه با آلودگي محيط زيست» دختر خديجه افضل وزيري و نوه بي بي خانم اكنون 87 سال دارد و با همسر 90 ساله اش عاشقانه زندگي مي كند و با اين همه، با شوق و علاقه مندي، قصه مادربزرگش را برايمان تعريف مي كند
منابع: هدف ها و مبارزه زن ايراني از انقلاب مشروطه تا عصر پهلوي، اثر محمد حسين خسروپناه
بي بي خانم استر آبادي و افضل وزيري، اثر افسانه نجم آبادي و محمد توكلي طرقي

برگرفته از سایت گویا
سعید